De kracht van interventie benutten bij de preventie en behandeling van decubitus/ulcera

Vanwege de multifactoriële aard van decubitus blijft preventie een cruciale prioriteit om zowel de incidentie als de ernst ervan te minimaliseren. Effectieve preventiestrategieën vereisen een uitgebreide, patiëntgerichte aanpak die bestaat uit een grondige risicobeoordeling, een individueel herpositioneringsregime, evidence-based protocollen voor huidverzorging, de juiste keuze van ondersteunende oppervlakken op basis van zorgdoelen en voortdurende opleiding van de zorgverleners. Belangrijke interventies zijn gericht op het verlichten van druk, het herverdelen van belasting, het behoud van weefselperfusie en het optimaliseren van de voedingsstatus. Daarnaast is het verbeteren van het bewustzijn van zorgvragers en zorgverleners, het bevorderen van interdisciplinaire samenwerking en het naleven van evidence-based richtlijnen essentieel om preventie-inspanningen te versterken en klinische resultaten te verbeteren.

Als industriepartner van STOP Pressure Injury/Ulcer Day zetten wij ons in om clinici in staat te stellen de resultaten op het gebied van decubituspreventie te verbeteren met een reeks opties voor effectieve interventie, van ondersteunende oppervlakken en herpositioneringssystemen tot programma's voor decubituspreventie.

Het spreekt voor zich dat alle interventies ter preventie van decubitus geleid moeten worden door de nieuwste wetenschappelijk onderbouwde richtlijnen en gecoördineerd door het multidisciplinaire team. The International Guideline – Prevention and Treatment of Pressure Ulcers/Injuries is sinds 2009 opgesteld door het European Pressure Ulcer Advisory Panel (EPUAP), het National Pressure Injury Advisory Panel (NPIAP) en de Pan Pacific Pressure Injury Alliance (PPPIA), in samenwerking met geassocieerde organisaties. De afgelopen jaren hebben we de voortdurende ontwikkeling van de richtlijn 2025 opgevolgd. Dit wordt de vierde editie, en de voltooiing ervan is gepland tegen het einde van het jaar. Voor het eerst worden ze gepubliceerd als 'levende richtlijn' en zijn ze beschikbaar op de website van The International Guideline. De online richtlijn is momenteel nog in ontwikkeling (bètafase). De verantwoordelijke werkgroep vraagt om geduld terwijl zij de inhoud verder bijwerken en finaliseren.

De nieuwe internationale richtlijn biedt extra helderheid bovenop de bestaande aanbevelingen voor goede praktijk, dankzij nieuwe verduidelijkingen, meer gedetailleerde implementatie-inzichten en uitgebreide ondersteunende documentatie. Dit artikel geeft een samenvatting van de aanbevelingen voor goede gewoonte rond individuele herpositionering als onderdeel van het decubituspreventie- en managementtraject.

De interventie van herpositionering als onderdeel van het zorgpad voor de preventie en behandeling van drukletsels

Beginnend met de Good Practice Statement (GPS) R1, waarin staat dat:

R1: Het blijft aanbevolen om zorgvragers met een risico op decubitus te herpositioneren, ongeacht het type drukverdelend ligoppervlak dat wordt gebruikt. De tijdsinterval tussen herpositioneringen kan worden aangepast afhankelijk van de drukverdelende eigenschappen van het ondersteunende ligoppervlak en de respons van de zorgvrager. Er is echter geen ligsysteem dat herpositionering volledig kan vervangen'^¹.

Voor zorgvragers die al weefselschade hebben, wordt dit verder verduidelijkt met een voorstel voor vergelijkbaar advies in GPS R4:

R4: 'Het is aangewezen om alle zorgvragers met een risico op decubitus te herpositioneren met behulp van een individueel afgestemd schema'^¹.

Enkele belangrijke inzichten uit deze evidence-based GPS:

• Personen met risico op decubitus of bestaande huidbeschadiging, dienen geherpositioneerd te worden, ongeacht het type ondersteuningsoppervlak of matras, hetzij zelfstandig of met hulp. Geen enkel ondersteuningsoppervlak kan herpositionering volledig vervangen.
• Er bestaat geen standaard herpositioneringsinterval. Hoewel het ligsysteem het mogelijk maakt om het interval aan te passen, is het belangrijk om de reactie van de zorgvrager te observeren en het schema daarop af te stemmen.

Wat wordt bedoeld met de 'respons van het individu op effectiviteit'?

Dit kan worden bepaald aan de hand van verschillende activiteiten, waaronder visuele beoordeling van huidweefsel, zorgdoelen, comfortniveau en slaappatroon. GPS R6 geeft aanvullende aanbevelingen voor het herpositioneren van zorgvragers met risico op decubitus of bestaande huidbeschadiging:

R6: ‘Het is een goede gewoonte om te controleren op tekenen van vroegtijdige huid- en weefselbeschadiging, wat kan betekenen dat de persoon vaker moet worden verplaatst of dat hij of zij bij voorkeur niet op beschadigde plekken moet liggen'^¹.

Ter herinnering aan wat een volledige en uitgebreide beoordeling inhoudt, behandelt GPS R5 dit in detail:

R5: 'Het is een goede praktijk om passende en geïndividualiseerde herpositioneringsintervallen te bepalen op basis van een uitgebreide beoordeling van de zorgvragers:

• de mate van activiteit en mobiliteit
• vermogen om zelfstandig te herpositioneren
• huid- en weefseltolerantie
• klinische toestand
• comfort
• slaappatronen
• zorgdoelstellingen, en
• het volledige lichaamsondersteunende ligsysteem in gebruik'^¹

Zorgdoelen zijn de specifieke klinische en persoonlijke resultaten die een zorgvrager tijdens een zorgepisode wil bereiken. Deze worden bepaald via een gedeeld besluitvormingsproces met hun zorgteam.

Factoren die in overweging moeten worden genomen bij het plannen van de frequentie van herpositionering van zorgvragers

Wanneer we een herpositioneringsregime overwegen, omvat dit hoe de zorgvrager moet worden geherpositioneerd wanneer hij/zij risico loopt of bestaande huidweefselbeschadiging heeft. GPS R2 stelt voor:

R2: 'Het is belangrijk om de zorgvrager zodanig te herpositioneren dat optimale drukontlasting en maximale drukverdeling worden bereikt'^¹.

Bovendien, zoals verduidelijkt in GPS R3:

R3: 'Het is een goede gewoonte om bij het verplaatsen van zorgvragers gebruik te maken van speciale hulpmiddelen die zijn ontworpen om wrijving en schuifkrachten te verminderen. Als handmatig tillen en verplaatsen noodzakelijk is, moeten technieken worden toegepast die wrijving en schuifkrachten minimaliseren'^¹.

Dit kan het gebruik van glijlakens omvatten die wrijving verminderen, al dan niet in combinatie met tilliften en tilbanden. De hulpmiddelen voor patiëntenverplaatsing van de instelling kan een belangrijke rol spelen in de algehele strategie voor preventie van decubitus, naast het verbeteren van het comfort en de waardigheid tijdens herpositionering.

Lees hier meer over de tilhulpmiddelen van Arjo 

Wanneer we overwegen om herpositionering te combineren met een volledig lichaamsondersteunend ligsysteem, denk terug aan GPS R1, waarin staat dat 'geen enkel ligsysteem herpositionering volledig kan vervangen'. GPS R7 biedt aanvullende informatie over het herpositioneringsschema

R7: 'We suggereren om herpositionering om de twee of drie uur uit te voeren voor de meeste zorgvragers met risico op decubitus, als ze op een geschikt drukverdelend ligsysteem voor het hele lichaam liggen'^¹.

De verduidelijkingen bij GPS R7 geven aanvullend advies over:

• 'Stem de frequentie van herpositioneren af op een klinische beoordeling, zoals aangegeven in de aanbevelingen voor goede praktijk.
• Ernstig zieke zorgvragers of mensen met verminderde doorbloeding of een shocktoestand kan een verhoogde frequentie van herpositionering vereist zijn, inclusief geleidelijke houdingsveranderingen en aanvullende kleine verplaatsingen met assistentie.
• Zorgvragers die palliatieve zorg of levenseindezorg krijgen, moeten de mogelijkheid krijgen om de frequentie van herpositionering zo goed mogelijk af te stemmen op hun zorgdoelen en comfortbehoeften, en met volledige kennis van het risico op decubitus dat gepaard gaat met minder frequente herpositionering'^¹.

GPS R8 biedt richtlijnen over het al dan niet verlengen van het herpositioneringsinterval tot meer dan 3 uur bij personen met verhoogd risico op decubitus:

R8: 'We raden aan om de herpositioneringsintervallen niet routinematig uit te breiden tot vier, vijf of zes uur voor personen met een risico op decubitus'^¹.

De verduidelijking voor deze GPS is belangrijk, omdat hij aangeeft:

'Bij sommige personen kan het herpositioneringsinterval geleidelijk worden verlengd, afhankelijk van een afnemend risico op decubitus, een toegenomen vermogen om zichzelf effectief te verleggen en een stabiele huid- en weefselconditie.'^¹.

Nogmaals, de geïndividualiseerde benadering van de juiste interventie en de zorgdoelstellingen zijn belangrijke factoren in het gedeelde besluitvormingsproces.

Binnen het zorgpad rijst regelmatig de vraag wat te doen wanneer een persoon te instabiel is om op de afgesproken momenten volledig geherpositioneerd te worden. In de intensieve zorgsetting komt het regelmatig voor dat een zorgvrager te instabiel is om volledig herpositioneerd te worden volgens het afgesproken schema. GPS R9 biedt hierover aanvullende richtlijnen:

R9: 'Bij ernstig zieke zorgvragers die te instabiel zijn om regelmatig van houding te veranderen, is het aanbevolen om vaak kleine, subtiele bewegingen toe te passen. Deze microbewegingen kunnen het comfort verbeteren en complicaties helpen voorkomen'^¹.

Zijwaartse houdingsveranderingen en het rechtop zetten van de zorgvrager in bed

Een veelgestelde vraag is hoe ver je iemand moet draaien in zijligging om de druk goed te verdelen. Een andere belangrijke overweging is hoe recht we iemand zetten in bed om de druk op kwetsbare plekken te verminderen. Een aantal belangrijke richtlijnen (GPS's) komen aan bod in R10 & R11:  

R10: 'Wij raden aan om een zijligging van 30 graden te gebruiken bij zorgvragers met een verhoogd risico op doorligwonden'^¹.

De verduidelijkingen geven extra informatie over maximale drukverlichting, vooral bij zorgvragers met een hoger BMI en bij kinderen in de preadolescente fase:

• Stem de draaihoek af op de individuele noden om druk op het heiligbeen en de heup optimaal te verlichten. Bij zorgvragers met overgewicht is een zijligging van 30 graden soms moeilijk vol te houden en biedt die mogelijk onvoldoende verlichting. Het kan nodig zijn om de zijligging aan te passen naar 40 graden.
• Door hun smalle lichaamsbouw komt een zijligging van 30 graden bij preadolescente kinderen overeen met een volledige zijligging.

R11: 'We raden aan om het hoofdeinde van het bed op 30 graden of lager te houden om decubitus te voorkomen; in sommige klinische situaties kan een hogere stand van het hoofdeinde van het bed echter nodig zijn (bv. zorgvragers met een hoger risico op aspiratie)'^¹.

Hoewel andere zorgprioriteiten soms voorrang krijgen, blijft deze richtlijn essentieel: draaihoeken kleiner dan 30 graden worden niet aanbevolen". Het is goed om de implementatie-aanbevelingen nog eens te bekijken – daar staan nuttige extra tips in die kunnen helpen bij de toepassing in de praktijk. Om huidbeschadiging door schuifkrachten te voorkomen, is het zinvol om het ligoppervlak te herbekijken en eventueel het bovenbeen iets te ondersteunen zodat de persoon minder naar beneden schuift in bed.

In het hoofdstuk over positionering in de internationale richtlijnen¹ wordt herhaaldelijk verwezen naar de evaluatie en herbeoordeling van het gebruikte ligoppervlak. Het is minstens even belangrijk om het volgende hoofdstuk van de richtlijnen, ‘Ondersteunende ligoppervlakken’², door te nemen. Het bevat waardevolle informatie over matras- en oppervlakkeuze voor het voorkomen van doorligwonden.

Registreer u hier voor het komende Arjo-webinar, in het kader van de STOP pressure injury day 2025, waarin we samen de richtlijnen rond ondersteunende ligoppervlakken doornemen. We delen inzichten en tips om zorgverleners te ondersteunen bij het maken van de juiste keuzes. Meld je hier aan:

 REGISTREER JE NU

Lees hier meer over de ligsystemen en producten voor microklimaatbeheersing van Arjo 

Zorgverleners de mogelijkheid bieden om interventiestrategieën te versterken

De Mobility Outcome Value Engagement (MOVE)-programma's van Arjo zijn ontworpen om klinische zorgverleners van de nodige tools en kennis te voorzien om verbeteringen te realiseren op zowel klinisch als operationeel vlak.

Het MOVE-programma voor preventie van decubitus is gebaseerd op gegevens van zorginstellingen, gecombineerd met opleiding en onze expertise, om in samenwerking een verandering in de cultuur te bewerkstelligen en zo een vermindering te realiseren in het aantal in het ziekenhuis opgelopen decubitusletsels (HAI's). 

Lees hier meer over de MOVE-programma's van Arjo 

STOP Pressure Injury Day 2025

De bewustwordingsdag in november heeft als doel het publiek, zorgprofessionals en beleidsmakers te informeren over drukletsels en hoe deze te voorkomen.

Het thema van dit jaar 'What matters to me (Wat voor mij belangrijk is)' richt zich op de stem van de zorgvrager. Zoals eerder besproken, is het doel van zorg een gezamenlijk besluitvormingsproces waarbij niet alleen klinische resultaten worden meegenomen, maar ook de persoonlijke resultaten die een zorgvrager tijdens een zorgperiode wil bereiken.

Download

Om de keuze van ondersteunende ligoppervlakken beter te begrijpen, heeft Arjo twee referentiedocumenten ontwikkeld die zorgprofessionals ondersteunen bij educatie en klinische besluitvorming.

De wetenschap achter het ondersteunende ligoppervlak: Download

Deze klinische samenvatting biedt een inleiding tot de belangrijkste pathologie die ten grondslag ligt aan het ontstaan van decubitus. Het document gaat in op de rol van het ondersteunende oppervlak bij de preventie en behandeling van doorligwonden. Het toont aan hoe ontwerpkenmerken de werking beïnvloeden en waarom het meten van prestatie-indicatoren essentieel is voor goede zorg aan het bed.

Overwegingen bij de keuze van een ondersteunend ligoppervlak: Download

Ondersteunende ligoppervlakken zijn een cruciaal onderdeel van een geïndividualiseerd, uitgebreid behandelplan voor de preventie van decubitus. Vanuit het gedeelde inzicht dat ‘één product niet voor iedereen geschikt is’, biedt deze samenvatting een inleiding tot veelbesproken onderwerpen waarmee rekening moet worden gehouden bij het kiezen van een geschikt ondersteunend ligoppervlak op basis van de individuele behoeften op het gebied van drukverdeling. Daarnaast wordt uitgelegd hoe prestatiekenmerken kunnen worden getest en hoe dit kan worden gebruikt om de besluitvorming te ondersteunen.

Bekijk de educatieve webinarserie over decubituspreventie

Deel één: Het doolhof van decubituspreventie (PI/PU): Navigeren door de rol van technologie voor ondersteunende ligoppervlakken , onder leiding van Sharon Maris, directeur Global Medical Affairs voor decubituspreventie bij Arjo

In dit webinar krijg je een helder overzicht van hoe doorligwonden ontstaan, en extra uitleg over de opeenvolgende schadeprocessen in de huid en onderliggende weefsels. Leg de basisprincipes van ondersteunende oppervlaktetechnologieën uit en bespreek het testen van ondersteunende oppervlakken en de klinische relevantie daarvan.

Bekijk het webinar

 

Deel twee: Een geïndividualiseerde benadering van de selectie van ligsystemen, geleid door Sharon Maris, Director Global Medical Affairs for Decubitus Prevention bij Arjo

In dit webinar wordt de selectie van ondersteunende ligoppervlakken onderzocht, inclusief kenmerken die een aanvullende rol kunnen spelen bij de preventie van drukletsels en factoren die de prestaties tijdens het gebruik van het product kunnen beïnvloeden.

Bekijk het webinar

 

Deel drie: Registreer je hier voor het Arjo-webinar op de STOP pressure injury day 2025. We nemen je mee door de internationale richtlijnen rond ondersteunende ligoppervlakken en delen praktische tips voor zorgprofessionals bij het selecteren van het juiste ligoppervlak: 

 REGISTREER JE NU

 

Neem contact op met een expert